شماره رای: 248/14/87/د/36
تاریخ صدور رای: 8/3/1390
کلیدواژه
داوری بین المللی؛ ورود شخص ثالث در داوری؛ عرف تجاری؛ قاعده استقلال شرط داوری؛ انتقال شرط داوری به تبع انتقال قرارداد؛ نمونه رای داوری؛ اصل لزوم وفای به عهد(pacta sunt servanda)؛ جریمه عدم اجرای کامل قرارداد؛ مطالبه خسارت؛ اصل جانشینی بیمه گزار؛ مطالبه دو خسارت با منشاء واحد؛ دارا شدن ناعادلانه.
خواهان: صندوق بیمه
خوانده: شرکت توزیع کننده (P.A.P)
خواسته: مطالبه 17658 یورو به اضافه 2000 پوند قبرس به عنوان ارزش کالای خریداری شده، جریمه تاخیر در انجام تعهد، جریمه عدم اجرای کامل قرارداد، هزینه های داوری و سایر هزینه ها.
مرجع رسیدگی: داوری در اجرای قانون اساسنامه مرکز داوری اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران (مصوب14/11/1380)
داور پرونده: دکتر مجید پوراستاد
پیشینه اختلاف
1-ابتدا بین شرکت «ستاره» با مدیریت آقای محمد «فروشنده» با شرکت توزیع کننده پی.آر.پی (P.A.P) مقیم کشور قبرس «خریدار» یک قرارداد فروش با شماره 121-86 به تاریخ 28/5/2007 میلادی (برابر با 7/3/1386 خورشیدی) تنظیم و منعقد می شود. بر اساس ماده 1 این قرارداد، فروشنده برای مدت ده سال نماینده انحصاری خریدار در ایران برای تهیه انواع خرمای ایرانی تازه و خشک و صدور آن به قبرس است. مطابق ماده 7 همین قرارداد، اختلافات ناشی از این قرارداد در مرکز داوری اتاق ایران (ACIC) حل و فصل می شود و تفسیر مفاد وشریط آن بر اساس قوانین جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
2-خریدار قبرسی برمبنای قرارداد موصوف و فاکتور فروش شماره 126-86 به تاریخ 10/11/2007 ، 400/14 کیلوگرم خرمای ایرانی به ارزش 658/17 یورو خریداری اما پس از تحویل کالا از پرداخت وجه آن خودداری می کند. فروشنده ایرانی کالای موضوع فاکتور موصوف را به موجب قرارداد بیمه شماره 10967/154/2000/86 به تاریخ 6/9/1386 نزد صندوق بیمه می کند. بر اساس ماده 14 بیمه نامه با عنوان (تعهدات بیمه گذار پس از پرداخت خسارت) صندوق پس از پرداخت یا قبول خسارت، جانشین و قائم مقام کلیه حقوق بیمه گذار (شرکت ستاره) در قرارداد با شرکت قبرسی (P.A.P) می شود.
3-شرکت خواهان که بر اساس قرارداد بیمه شماره 10967/154/200/86 وکالت نامه شماره 4214 و اقرارنامه و تفویض حقوق شماره 185-87 قائم مقام شرکت ستاره (فروشنده قرارداد) شده است، طبق قرارداد بیمه خسارت بیمه گذار (شرکت ستاره) را می پردازد و سپس، طی نامه شماره 674/1411 به تاریخ 22/7/1387 به استناد بند 1 ماده 7 قرارداد شماره 121-86 رسیدگی به اختلافات خود با خوانده را از طریق داوری در مرکز داوری اتاق بازرگانی ایران در خواست می نماید؛ شرکت خواهان به استناد قرارداد مذکور و فاکتور فروش 126-86 مورخ 10/11/2007 مدعی است که خوانده 14800 کیلوگرم خرما از شرکت ستاره خریداری اما پس از تحویل گرفتن موضوع معامله (به استناد رسید تحویل به تاریخ 15/12/2007) از پرداخت وجه آن (مبلغ 17658 یورو) امتناع می نماید، در حالی که مطابق بند 4-1 قرارداد کل مبلغ هر صورت حساب ظرف 110 روز از تاریخ بارنامه باید به فروشنده پرداخت می شد. در نهایت، شرکت خواهان بر اساس لایحه تقدیمی درخواست رسیدگی و محکومیت خریدار قبرسی به پرداخت مبالغ ذیل را دارد:
الف. مبلغ 17658 یورو ارزش کالای خریداری شده. ب. جریمه دیرکرد بر مبنای بند 7-6 قرارداد فروش. پ.جریمه عدم اجرای کامل قرارداد بر مبنای بند 8-2 قرارداد فروش. ت. هزینه های داوری. ث.سایر هزینه ها. که با تقدیم لایحه مورخ 5/11/1387 بند 1 خواسته خود را به استناد بند 4-2 قرارداد مذکور به 2000 پوند قبرس نیز افزایش داده است.
4-وکیل خوانده طی لایحه ای به تاریخ 15 دسامبر 2008 دفاعیات خود را بدین صورت بیان داشته: الف) مبلغ مندرج در صورت حساب بهای کالای یاد شده 658/17 یورو بوده که 687/3 یورو آن پرداخت شده و 971/13 یورو باقی مانده است. ب)شرکت موکل 70 کارتن کمتر از مقدار توافق شده دریافت کرده که ارزش کارتون های مذکور 070/686 یورو است. پ)312 کارتون از محموله دریافت شده شامل خرماهای خراب بوده که به علت مضرات برای سلامتی مسئولین سلامت قبرس آنها را از بین برده اند، ارزش خرماهای مذکور 870/12یورو بوده است و مخارج معدوم نمودن خرماهای مذکور 300 یورو شده است. ت)موکل برای شرکت ستاره 430/1 یورو ارسال نموده، وکیل شرکت خوانده به پیوست لایحه ارسالی، فاکتور خریدکالا، کپی اعلام نظر کارشناسان سلامت قبرس مبنی بر فاسد بودن خرماها (فاقد ترجمه به زبان انگلیسی) و کپی نامه ارسالی شرکت خوانده به مدیرعامل شرکت ستاره را نیز ارسال کرده است.
3-خواهان در پاسخ به لایحه جوابیه ومدافعات بالا، به طور خلاصه چنین پاسخ می دهد: الف)ارزش فاکتور مورد مطالبه علاوه بر 658/17 یورو به موجب بند 4-2 قرارداد 000/2 پوند قبرس است؛ ب)مبلغ 687/3 یورو ادعایی فروشنده دریافت نشده است؛ پ)بر اساس رسید مورخ 24/12/2007 نماینده خریدار در سوریه 800/14 کیلو گرم خرما دریافت کرده است که این مقدار 400 کیلوگرم بیشتر از فاکتور 86-126 بوده و تنها از نظر تعداد کارتن کمتر است؛ ت)نماینده خریدار در تاریخ 24/12/2007 تمام کالا را بر اساسCIF در لاتاکیای سوریه سالم تحویل گرفته و فساد احتمالی کالا ناشی از ضعف خریدار در حمل آنها بوده است لذا برابر شرایط و مقررات حاکم بر قرارداد فروش، پس از تحویل کالا مسئولیتی متوجه فروشنده نیست؛ ث) برای فروشنده ایرانی هیچ مبلغی ارسال نشده و سندی نیز ارائه نشده است.
4-در تاریخ 26/2/1388 شرکت ستاره فروشنده کالای مذکورو طرف اولیه قرارداد با شرکت خوانده طی نامه ای به مرکز داوری اتاق بازرگانی ایران اقدام به ارسال جوابیه ای در مقابل اظهارات شرکت خوانده می نماید، باتوجه به اینکه مطابق قرارداد بیمه شماره 10967/154/200/86 کلیه حقوق ناشی از قرارداد خرید و فروش مورد بحث به شرکت بیمه منتقل شده است و شرکت بیمه قائم مقام شرکت ستاره در پرونده شده است. مرکز داوری شرکت ستاره را دعوای مطروحه فاقد سمت اعلام می کند. با این وجود، داور بر این باور است که مطابق ماده 47 قواعد مرکز داوری و ماده 26 قانون داوری تجاری بین المللی مصوب 1376 شخص ثالثی که خود را در محق شدن یکی از طرفین ذینفع بداند، می تواند به طور تبعی وارد داوری شود و اطلاعات و مدارک لازم را در اختیار مرکز داوری قرار دهد.
اینک با توجه به اینکه طرفین فرصت کافی برای ارائه نظرات مدافعات خود داشته اند، داور ختم رسیدگی را اعلام و با تکیه بر وجدان خویش، به شرح زیر رای صادر می کند.
رای داور
الف) در صلاحیت
1-نظر به اینکه قرارداد فروش شماره 86-121 به تاریخ 28 می 2007 میلادی (برابر با 7/3/1386 خورشیدی) ابتدا بین یک شرکت ایرانی (شرکت ستاره) به عنوان فروشنده و شرکت دیگری (P.A.P) با تابعیت دولت قبرس به عنوان خریدار منعقد شده است و در ماده 7 قرارداد، قوانین جمهوری اسلامی ایران قانون حاکم بر قرارداد است. همچنین نظر به اینکه داوری حاضر یک داوری بین المللی است، زیرا مطابق ماده 1 (بند ب) قانون داوری تجاری بین المللی مصوب 1376، داوری زمانی بین المللی است که یکی از طرفین در زمان انعقاد موافقت نامه داوری به موجب قوانین ایران تبعه ایران نباشد و این موضوع در ماده 1 (بند ت) قواعد مرکز داوری نیز مورد تاکید قرار گرفته است.
2-نظر به اینکه صندوق بیمه به عنوان خواهان این پرونده بر اساس مستندات ابرازی از جمله اقرارنامه شماره 185/6/6/87 خسارات شرکت فروشنده ایرانی را پرداخت کرده است و جانشین و قائم مقام آن شرکت شده است و این جانشینی نه تنها مورد اعتراض و ایراد خوانده دعوا (شرکت قبرسی) قرار نگرفته است بلکه وارد ماهیت دعوا شده و دفاع کرده است.
3-نظر به اینکه بر اساس قاعده استقلال شرط داوری، شرط داوری که به صورت جزئی از قرارداد اصلی است موافقنامه مستقل محسوب می شود و بی اعتبار و بطلان قرارداد اصلی تاثیری بر موافقت نامه داوری ندارد و ماده 16 قانون داوری تجاری بین المللی نیز قاعده استقلال شرط داوری را پذیرفته است و به داور نیز اختیار داده است که خود درباره وجود و یا اعتبار موافقتنامه داوری اتخاذ تصمیم کند و ماده 9 (بند ث) قواعد و آئین مرکز داوری اتاق ایران نیز به نوبه خود بر استقلال شرط داوری تاکید کرده است و به نظر داور شرط داوری مندرج در قرارداد اصلی معتبر لازم لاجراست.
4-نظر به اینکه در ماده 14 قرارداد صندوق بیمه (بیمه نامه) اگرچه تصریح شده است که: «با پرداخت یا قبول خسارت از طرف صندوق،کلیه حقوق بیمه گذار ناشی از قرارداد منعقده فی مابین وی و خریدار کماً وکیفاً و بدون قید هیچگونه استثناء و انحصار به صندوق منتقل می گردد...» و نظر به اینکه خوانده دعوا از اینکه فروشنده قرارداد را بیمه کرده است مطلع بوده و به گونه ای که پس از طرح دعوا در جریان داوری مشارکت نموده و دفاع کرده لیکن ایرادی در این زمینه مطرح نکرده است.
5-نظر به اینکه شرط داوری گرچه از حیث اعتبار و نفوذ از قرارداد اصلی تبعیت نمی کند و مستقل است اما به هرحال یکی از ملحقات و ضمائم آن محسوب می شود و در موقع انتقال طلب قراردادی به خواهان از آن مستثنی نشده است.
6-نظر به اینکه عرف تجاری می پذیرد که شرط داوری مندرج در قرارداد اصلی با سایر شروط آن به صندوق بیمه به عنوان خواهان منتقل می شود و این روش بین شرکت ها و فعالان اقتصادی و بازرگانی متداول است و نظر به اینکه رویه قضایی و داوری بین المللی هم این عرف تجاری را پذیرفته و حتی با الزامات حسن نیت نیز بیشتر منطبق است.
7-نظر به اینکه اگرچه خوانده به وجود و یا اعتبار شرط داوری در قرارداد و یا شمول آن بر موضوع مورد اختلاف اعتراض نکرده است، ولی به هر حال مطابق ماده 29 (الف) قواعد مرکز داوری اتاق ایران، این امر مانع از آن نیست که داور درباره وجود موافقت نامه داوری نفیاً یا اثباتاً اتخاذ تصمیم کند. بنابراین با توجه به مراتب بالا از نظر داور وجود موافقت نامه داوری بین شرکت خواهان و شرکت خوانده محرز است.
8-نظر به اینکه نه سمت اینجانب به عنوان داور و نه تابعیت اینجانب با ایراد و اعتراض هیچ یک از طرفین مواجه نشده است و طرفین مطابق ماده 14 قواعد آئین مرکز اتاق بازرگانی ایران که مقرر می دارد: «در داوری های بین المللی،داور منفرد ... نباید با اصحاب دعوا هم تابعیت باشد مگر طرفین طور دیگر توافق کنند...» عملاً با رجوع به داوری و تبادل لوایح موافقت نموده اند که داور منفرد منتخب هم تابعیت با خواهان باشد؛ بنابراین از این حیث نیز صلاحیت داور محرز است و ایرادی بر آن وارد نیست.
ب) در ماهیت
1-نظر به اینکه اسناد و مدارک موجود در پرونده از جمله رسید نماینده خوانده مبنی بر تحویل کالا در مقصد و اقرار و تصدیق خوانده مبنی بر تسلیم کالا توسط شرکت ستاره در موعد مقرر به شرکت خوانده حاکی از تحویل کالا در مقصد است؛ نظر به اینکه بر اساس اظهارات خواهان ارزش کالای خریداری شده را خوانده پرداخت نکرده و خوانده نیز در دفاعیات خود مدرکی دال بر پرداخت مبلغ مورد ادعا ارائه نکرده است و صرفاً ادعای پرداخت مبلغ 3687 یورو به مدیر عامل شرکت ستاره نموده است که این ادعا را شرکت ستاره پذیرفته، لیکن چون پرداخت طبق اظهارات خوانده به شخص مدیرعامل شرکت بوده نه به عنوان مبلغ قرارداد تنظیمی با شرکت ستاره و با توجه به اینکه مبلغ مذکور از فاکتور محموله خرما کسر نشده است، لذا دفاع خوانده در این خصوص مسموع نیست.
2-نظر به اینکه کالای مذکور با طی نمودن کلیه تشریفات گمرکی و مجوزهای ورود کالا از مراجع ذیصلاح در کشورهای ترکیه و سوریه به موقع تحویل خریدار شده است و در زمان تحویل نیز گزارشی حاکی از فساد کالا وجود ندارد؛ نظر به اینکه خوانده دعوای فوق می توانسته در زمان کشف فساد ادعایی علیه شرکت ایرانی طرح دعوا نموده و طالبه خسارت نماید و یا حتی پس از آن با طرح دعوای متقابل در مرکز داوری (ACIC)، رسیدگی به ادعای خود را مطرح کند، که نه تنها اقدام به چنین امری ننموده بلکه حتی مدرکی دال بر فساد کالا ضمیمه دفاعیات خود نکرده است و صرفاً سندی را ابراز کرده است که حسب اظهارات وی اعلام نظر کارشناسان بهداشت در قبرس مبنی بر فساد خرماها است و چنین سندی که فاقد ترجمه و تصدیق است، نمی تواند مثبت فساد خرماها در لحظه تحویل کالا قرار گیرد؛ نظر به اینکه بر اساس مقررات حاکم بر قراردادهای CIF تعهدات فروشنده با تحویل کالا به پایان می رسد و تعهدات شرکت ستاره نیز با عبور کالا از گمرک و اخذ کلیه مجوزها و تحویل کالا به پایان رسیده است. بنابراین، دفاع خوانده مبنی بر فساد خرماها فاقد مستند قابل اعتنا و دلیل قابل اتکا و در نتیجه نامسموع است.
3-نظر به اینکه خوانده در بخشی از دفاعیات خود ادعا نموده که این شرکت70 کاتون خرما کمتر از مقدار توافق شده دریافت نموده است لیکن باتوجه به اینکه مطابق فاکتور فروش شماره 86-126 مقدار مورد توافق 14400 کیلوگرم معادل 1800 کارتون خرما بوده است که برابر رسید نماینده خریدار 14800 کیلوگرم معادل 1750 کارتون خرما در مقصد تحویل گرفته شده است که این میزان صرفاً از نظر تعداد کارتون کمتر بوده، اما از نظر وزن 400 کیلوگرم اضافه است این بخش از دفاعیات خوانده نیز موثر و قابل پذیرش نیست.
4-نظر به اینکه درخصوص آن بخش از مدافعات وکیل خوانده که بیان داشته است مبلغ 114,30 یورو به خواهان دعوا پرداخت نموده است از آنجا که رسید پرداخت مبلغ مذکور را ارائه نکرده و خواهان دعوا نیز چنین پرداختی را انکار می نماید، لذا این ادعا مردود است. بنابراین، مستنداً به بند 4 ماده 362 قانون مدنی ایران که مقرر می دارد: «عقد بیع مشتری را به تادیه ثمن ملزم می کند» و اصل جهانی لزوم وفای به عهد (pacta sunt servanda) و عرف تجاری حاکم، خریدار ملزم به پرداخت ثمن معامله به فروشنده است و نظر به اینکه مطابق بند 4-1 قرارداد خریدار مکلف شده است که 110 روز پس از تاریخ بارنامه کل مبلغ قرارداد را پرداخت نماید و تاریخ بارنامه 6/12/2007 میلادی است و با توجه به قسمت آخر ماده 515 قانون آئین دادرسی مدنی ایران که تصریح می کند: «در صورت که قرارداد خاصی راجع به خسارت بین طرفین منعقد شده باشد، برابر قرارداد رفتار خواهد شد»، بدینوسلیه شرکت توزیع کننده (P.A.P) با تابعیت کشور قبرس را به پرداخت مبالغ زیر در حق خواهان محکوم می نماید:
الف) پرداخت مبلغ 17658 یورو ارزش کالای خریداری شده بر مبنای فاکتور شماره 86-126 به انضمام 2000 پوند قبرس بر مبنای مواد 1-4 و 2-4 قرارداد فروش شماره 121-86.
ب) خسارت تاخیر در انجام تعهد برمبنای بند 7-6 قرارداد معادل 15 درصد مبلغ بند الف به صورت ماهانه از تاریخ 6/12/2007 میلادی لغایت زمان اجرای رای داور.
پ) کلیه هزینه های داوری به میزان 42,016,010 ریال در حق صندوق بیمه به عنوان خواهان.
ضمناً، در خصوص مطالبه «جریمه عدم اجرای کامل قرارداد معادل 10 درصد مبلغ صورتحساب برمبنای بند 2-8 قرارداد مذکور»، نظر به اینکه تعیین خسارت موصوف ناظر بر تعدی از تعهدات قراردادی است و این موضوع با عبارتی نظیر «If the buyer goes out from the terms of this contract or to buy the goods other than prson or company from the other places of the worid and Iran …» به خوبی گویای اراده واقعی طرفین قرارداد است و تخلف قراردادی خوانده تفریط از شرایط قراردادی است که ضمانت اجرای آن نیز در ماده 7-6 نیز پیش بینی شده است، نظر به اینکه مطالبه دو خسارت آن هم با ماهیتی مشابه از یک تخلف قراردادی از مصادیق دارا شدن ناعادلانه محسوب می شود. بنابراین، این بخش از خواسته خواهان مردود و غیرقابل پذیرش اعلام می گردد. این رای براساس ماده 54 قواعد و آئین داوری (ACIC) قطعی و لازم الاجرا است.
داور پرونده
دکتر مجید پوراستاد
منبع: کتاب گزیده آرای مرکز داوری اتاق ایران جلد دوم 1388-1390 – چاپ 1393 نشر موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش
دیدگاه