به گزارش حقوق نیوز , لایحه ممنوعیت حیوان آزاری در ایران قانونی می شود , طبق لایحه وزارت دادگستری ایران، شکنجه و آزار و حبس حیوانات ممنوع اعلام شده است
سید جعفر کاظم پور اعلام کرد , بر اساس نیازهای سازمان حفاظت محیط زیست، نیروی انتظامی، شهرداری‌ها، وزارت کشور، سازمان همیاری‌های وزارت کشور و سازمان‌های مردم نهاد مرتبط با حقوق حیوانات و به منظور بررسی لایحه پیشنهادی وزارت کشور، جلساتی در قالب کارگروه‌های تخصصی و با حضور نمایندگان مراجع اشاره شده در اداره کل تدوین لوایح و مقررات معاونت حقوقی قوه قضاییه تشکیل شده است.
وی تصریح کرد: بر اساس این لایحه، هر گونه شکنجه و آزار حیوانات با هر انگیزه و به هر شیوه اعم از اینکه منتهی به مرگ حیوان شود یا نشود از قبیل: ضرب و جرح، محبوس کردن، چنگ انداختن، ناقص کردن اعضاء، آزار جنسی، جراحی‌ها غیر ضروری که منتهی به تغییر شرایط طبیعی و آزاردهنده برای حیوان شود، شکنجه روحی غیر قابل تحمل، رها کردن حیوانات دارای صاحب در شهر یا روستا یا خارج از آن در صورتی که حیوان قادر به ادامه حیات در طبیعت نباشد یا برای مردم یا طبیعت خطرناک باشد، انجام آزمایش‌های علمی و تغییرات ژنتیکی بدون مجوز مرجع ذیصلاح، نگهداری، خرید وفروش و حمل و نقل حیوانات در شرایط نامناسب و برخلاف مقررات قانونی، تعلیم حیوانات برای اهداف غیر قانونی، تعلیم برای مقاصد دیگری مانند استفاده نمایشی با استفاده از روش‌های غیر قانونی خشونت بار و تحقیر کننده، مسموم کردن آبزیان و سایر حیوانات یا مسموم کردن آب و غذای آنها و تلف کردن آنها، به هر طریق ممنوع است و بر اساس آن، حیوانات از حقوقی برخوردار هستند که باید بر اساس قانون جرم انگاری شود. همچنین بر اساس این لایحه وظیفه دستگاه‌های مختلف مشخص می‌شود.
فعالان حقوق حیوانات در ایران از مدت‌ها پیش خواهان وضع قوانین مشخص برای مقابله با حیوان‌آزاری شده‌اند.
آقای کاظم پور گفته است نشست‌هایی در قوه قضائیه در این خصوص تشکیل شده است.
در لایحه پیشنهادی وزارت دادگستری ایران موارد مشخصی در مورد حیوان‌آزاری مشخص شده و برای آنها جرایمی تعیین شده است.
نیروی انتظامی در ایران معمولا به دنبال انتشار تصاویر حیوان‌آزاری وارد عمل شده و به آن واکنش نشان می‌دهد.
طبق این لایحه، شکنجه و آزار حیوانات، ضرب و جرح، حبس کردن، ناقص کردن اعضا، آزار جنسی، رها کردن حیوانات، انجام آزمایش‌های علمی بدون مجوز، تعلیم برای استفاده نمایشی و چندین مورد دیگر ممنوع اعلام شده است.
در این لایحه آمده است که حیوانات از حقوق برخوردار هستند و نقض این حقوق جرم تلقی می‌شود.
سال پیش برای اولین بار همایشی با عنوان "حیوان آزاری و خلأ قانونی در برخورد با آزار حیوانات" در ایران برگزار شد.
متن لایحه قانونی: ماده واحده ممنوعیت حیوان آزاری
« حیوان آزاری به هر شیوه و با هر انگیزه، ممنوع است » مرتکبین هر یک از موارد زیر به مجازات ضبط حیوان و جزای نقدی تا سه برابر ارزش عرفی آن به تشخیص کارشناسان رسمی دادگستری، پرداخت هزینه اقدامات بهداشتی درمانی مورد نیاز و نگهداری حیوان ضبط شده تا پایان مرحله انتقال آن به مکان مناسب، ضبط و مصادره اشیاء و اموال اختصاص یافته یا تحصیل شده از جرم، مجازات های تکمیلی و تبعی یا انجام رایگان خدمات اجتماعی ویا شرکت در جلسات روان درمانی و در صورت تکرار، حسب مورد به مجازات های تعزیری درجه شش تا هشت، محکوم می شوند:
مصادیق حیوان آزاری عبارت اند از :
الف.ضرب و شتم، شکنجه، مجروح کردن عمدی، جراحی های غیرضروری، ربودن، زندانی کردن، هر نوع سوء استفاده ، جنگ انداختن، وادار کردن به جفتگیری اجباری، استفاده بیش از توان و یا غیرمتعارف، همچنین رها کردن حیوانات صاحب دار در محدوده و حریم شهر و روستا یا در طبیعت و مانند آن.
ب. مسموم کردن حیوانات، آب و خوراک آن ها به هر شیوه و یا تلف کردن حیوانات به هر روش دیگر، جز موارد نیاز به مرگ باشفقت به منظور کنترل بیماری ها یا موارد تلف کردن حیوانات برای دفاع از نفس.
ج. عدم رعایت مقررات قانونی مربوط در پرورش، نگهداری، حمل و نقل، خرید و فروش، کشتار، صید یا شکار ، استفاده از ابزارهای کشتار گروهی ،بهره گیری از حیوانات در آموزش یا تحقیقات علمی، ایجاد و بهره برداری از شکارگاه مصنوعی، پناهگاه و مانند آن یا به نمایش گذاردن حیوانات.
د. واردات و تکثیر حیوانات برای سودا گری، به جز مواردیکه با رعایت مقررات قانونی به منظور تولید غذای انسان یا حیوان یا سایر نیازهای انسانی استفاده می شوند یا به هدف انجام کاری برای انسان آموزش می بینند
ه.هر گونه خرید، فروش و نگهداری حیوانات به استثناء آنهایی کهنگهداریشان در اماکنمسکونی به استناد آئین نامه اجرایی این ماده ، مجاز تلقی میگردد و حیواناتی که بموجب قوانین سازمان دامپزشکی تامین کننده غذای انسان هستند.
و. آموزش و استفاده از حیوانات برای انجام حرکات نمایشی در سیرک ها، معابر یا اماکن عمومی، همچنین زنده گیری و شکار.
ز. تشویق یا وادار کردن دیگران به اعمال موضوع بندهای فوق، ترویج و تبلیغ این اعمال به هر شیوه و نیز صدور مجوز قانونی برای انجام این اعمال بدون رعایت موازین شرعی و مقررات قانونی مربوط.
تبصره ۱٫ در اجرای احکام این قانون، مامورین سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان دامپزشکی کشور، شهرداری ها و دهیاری ها پس از کسب آموزش های لازم حقوقی، به عنوان ضابطین قضایی محسوب می شوند و جرائم موضوع این قانون، با دستور دادستان ، خارج از نوبت، در شعب تخصصی دادسرای عمومی و انقلاب و تا زمان تشکیل این شعب تخصصی، در شعبه های عمومی رسیدگی می شود.
تبصره ۲٫ مبالغ حاصل از جریمه‌های این قانون و وجوه ناشی از فروش اشیاء و اموال ضبط شده، به‌حساب ویژه‌ای نزد خزانه‌داری کل کشور، واریز و همه ساله معادل وجوه واریزی از محل اعتبارات ردیف خاصی که در قوانین بودجه سنواتی پیش بینی می شود، در اختیار دستگاه هایی که در آیین نامه اجرایی این قانون تعیین خواهند شد، قرار خواهد گرفت تا با همکاری سازمان های مردم نهاد مرتبط، صرف آموزش، فرهنگ سازی، اطلاع رسانی و نیز حفاظت از حیوانات و تامین امکانات لازم برای اجرای این قانون شود.
تبصره ۳٫ به منظور کنترل جمعیت حیوانات بدون صاحب و یا رها شده در محدوده و حریم شهرها و محدوده روستاها و سیاست گذاری و تدوین ضوابط مربوط براساس اصول اخلاقی، رفاه و حقوق حیوانات، کارگروهی با مسئولیت وزارت کشور و مشارکت سازمان دامپزشکی کشور، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نیروی انتظامی، نماینده قوه قضائیه، نماینده سازمان های مردم نهاد مرتبط تشکیل می شود.
تبصره ۴٫ آئین نامه اجرایی این قانون، ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب، به پیشنهاد مشترک سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان دامپزشکی کشور، وزارت کشور، تهیه و به تصویب هیات وزیران می رسد.
یک نمونه از حیوان آزاری رایج در ایران را در ویدئو زیر مشاهده می کنید
گفت‌وگوی با ابوذر اسدی، یکی از قضات دادگستری که دوستدار محیط‌زیست است
شیوع حیوان‌آزاری و خلأهای قانونی
حیوان‌آزاری یکی از انواع بداخلاقی اجتماعی و بزه‌کاری است. در این زمینه می‌توان به آزار و اذیت حیوانات شهری به دست کودکان اشاره کرد. بسیاری از کشورها حیوان‌آزاری را یک جرم قضایی می‌دانند، اما حیوان‌آزاری در ایران جرم‌انگاری نشده است و قوانین عامِ موجود هم «قوانین زیست‌محیطی» هستند و نه قوانینی در حمایت از جانوران. در سال‌های اخیر فعالیت‌هایی انجام شده که حیوان‌آزاری، جرم‌انگاری شود و به حیطه جرائم وارد شود. حیوان‌آزاری از نمونه‌های بارز مشکلات روانی است. انسان سالم از آزاردادن جانوران خوشحال نمی‌شود و برخی از متخلفان نیز به درمان نیاز دارند. بسیاری از قاتل‌های زنجیره‌ای سابقه حیوان‌آزاری دارند. در این قضیه به‌طور مستند ثابت شده است فردی که حیوان‌آزاری می‌کند، نه‌تنها برای حیات‌وحش و حیوانات که برای جامعه انسانی نیز خطرناک است. اهمیت این موضوع ما را بر آن داشت که با ابوذر اسدی، یکی از قضات دادگستری که خود در زمره دوستداران محیط زیست است و در زمینه صدور احکام محیط زیستی شهرت یافته، درباره حیوان‌آزاری و کشتار سگ‌های ولگرد و خلأهای قانونی در حمایت از حیوانات صحبت کنیم.
یکی از مهم‌ترین معضلات شهری، مربوط به سگ‌ها می‌شود که در ادامه آن رفتارهای نامناسب و حیوان‌آزاری‌های دلخراشی به‌وجود آورده است. شما فکر می‌کنید چرا این معضل به‌وجود آمده است؟
به نظر می‌رسد با رشد شهرنشینی، روستاییان و عشایری که عموما دامدار بوده و شغل دامداری را ترک می‌کنند، به‌دلیل نبود نیاز به سگ‌های نگهبان خود، آن را رها کرده و به‌منظور زادوولد این موجود زنده با تعداد بالا در هر زایمان، روزبه‌روز شاهد اضافه‌شدن تعداد آنها هستیم، ضمن اینکه فعلا تفکری غیر از حذف و اتلاف این حیوانات در نهادهای متولی حاکم نیست؛ البته دیده می‌شود مسئولان شهرداری برخی از شهرها با پاک‌کردن صورت‌مسئله، سگ‌های جمع‌آوری‌شده را یا در بیابان‌های اطراف یا در نزدیکی شهر دیگری به‌صورت مخفیانه رها و با این کار مشکل شهر خود را به‌صورت موقت رفع و به مشکلات شهرهای دیگر که حقیقتا کار تاسف‌باری است اضافه می‌کنند.
در سال‌های اخیر مشاهده می‌شود در برخی از مناطق با سلاح گرم یا به روش‌های غیرانسانی سگ‌های ولگرد را از بین می‌برند. آیا این‌کار قانونی است؟
بد نیست بدانید در کتاب و سنت ما و احادیث معصومان علیهم‌السلام بر مهربانی به حیوانات و آزارنرساندن به آنها تاکید شده است. کشتن سگ‌ها به این روش‌‌هایی که بعضا دیده می‌شود، کاملا غیرقانونی است.
هیچ قانونی اجازه چنین اقدامی را نداده است. در این زمینه صرفا دستورالعملی تحت عنوان «دستورالعمل کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد مصوب 7/11/87 ستاد مرکزی کنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری به انسان» وجود دارد که مطابق آن سگ‌های ولگرد تنها به دو صورت باید از سطح شهرها و روستاها جمع‌آوری شوند؛ یکی ازسوی یک تیم زنده‌گیری معمولا با تورانداختن و دیگری با سلاح بیهوشی. پس از جمع‌آوری به هریک از این دو صورت، سگ‌ها باید به مرکز کنترل انتقال یابند. این مرکز کنترل باید یک محیط استاندارد در یک فاصله خاص از شهر باشد که به‌طور مفصل شرایط آن در این دستورالعمل ذکر شده است.
سگ‌هایی که به این مرکز منتقل شده‌اند، به‌وسیله دامپزشک معاینه می‌شوند. در این مرحله، سگ‌های آلوده و غیرمفید از سگ‌های اصیل و مفید تفکیک می‌شوند. ابتدا سگ‌های مفید پس از طرح دوران قرنطینه و واکسیناسیون و پس از عقیم‌سازی سگ‌های گله، با نصب قلاده و شناسنامه‌دارکردن و اخذ تعهد کتبی مبنی بر رهانکردن به متقاضیان تحویل می‌شوند، اما سگ‌های آلوده و غیرمفیدی که عملا قابل درمان نباشند، ابتدا بیهوش و سپس با تزریق بنزودیازپین وریدی بدون احساس هیچ‌گونه دردی معدوم می‌شوند. در حال حاضر، هیچ شیوه‌ای غیر از شیوه قانونی فوق مجاز نیست و هرگونه اتلاف در محل جمع‌آوری یا شلیک به حیوان و از پای درآوردن آن فاقد محمل قانونی است.
در سال‌های اخیر بارها در فضای مجازی تصاویری منتشر می‌شود که مصداق حیوان‌آزاری است؛ مثل اینکه فردی یک الاغ را با ضربات پتک به سرش از پای درمی‌آورد یا افرادی به‌عنوان تفریح حیوانات را به جنگ بایکدیگر می‌اندازند. آیا محمل قانونی برای برخورد با این افراد وجود دارد؟
متاسفانه این‌گونه اقدامات غیرانسانی مختص سال‌های اخیر نیست. این فضای مجازی است که مردم را از این اقدامات در سطح وسیع باخبر و احساسات عمومی را جریحه‌دار کرده است. در قوانین کیفری، موضوع از یک طرف زنده‌گیری و شکار و صید جانوران وحشی جرم است و با آن برخورد می‌شود و از طرف دیگر، تنها در ماده 678 قانون مجازات اسلامی کتاب تعزیرات مصوب 1375 درباره کسانی که به‌عمد و بدون ضرورت حیوان حلال گوشت متعلق به دیگری را بکشند یا مسموم، تلف یا ناقص کنند، مجازات حبس یا جزای نقدی پیش‌بینی شده است.
با جمع این مقررات به این نتیجه می‌رسیم اولا، درحال حاضر، از دیگر حیوانات اهلی غیرحلال‌گوشت چه مالک داشته و چه نداشته باشند، مانند سگ و الاغ هیچ حمایتی نشده است. ثانیا، اذیت و آزار حیوانات حتی حلال‌گوشت نیز چنانچه منتهی به اتلاف، مسمومیت یا ناقص‌شدن آنها نشود، جرم نیست.
اخیرا به دلیل همین خلأهای قانونی پیش‌نویس لایحه‌ای در دولت تهیه شده است؛ تحت عنوان «ممنوعیت حیوان‌آزاری» این لایحه در صورت تصویب نهایی و البته با اصلاحاتی که ضرورت آن با مطالعه این پیش‌نویس احساس می‌شود، گامی به جلو است و می‌تواند محمل قانونی برای برخورد قضایی با بسیاری از مصادیق آزار حیوانات باشد.
این لایحه چه نوآوری‌هایی در زمینه حمایت از حقوق حیوانات دارد؟
در این لایحه حیوان‌آزاری به هر شیوه و با هر انگیزه‌ای ممنوع است. برخی از مصادیق پیش‌بینی‌شده به این شرح است: ضرب و شتم، شکنجه، مجروح‌کردن عمدی، جراحی‌های غیرضروری، مثله‌کردن، زندانی‌کردن، سوءاستفاده جنسی، جنگ‌انداختن (کاری که در برخی از مناطق شمال کشور درباره خروس‌ها متاسفانه به یک مسابقه تبدیل شده است)، استفاده بیش‌ازحد توان یا استفاده غیرمتعارف تخریب آشیانه یا زیست‌بوم، رهاکردن حیوانات صاحب‌دار در محدوده و حریم شهرها و روستاها یا در طبیعت.
آیا در این زمینه استثنائاتی نیز پیش‌بینی شده است؟
بله، در بند ب این پیش‌نویس دو مورد استثنا شده است؛ یکی موارد نیاز به مرگ با شفقت به‌منظور کنترل بیماری‌ها و دیگری موارد تلف‌کردن حیوانات برای دفاع از نفس.
در این پیش‌نویس آیا نوآوری در زمینه شیوه مجازات مرتکبان این‌گونه جرایم نیز پیش‌بینی شده است؟
یکی از نکات مثبت این پیش‌نویس، همین مطلب است. در این زمینه می‌توان انجام خدمات رایگان اجتماعی یا شرکت در جلسات روان‌درمانی اشاره کرد. وقتی قانون‌گذار مرتکب را به شرکت در جلسات روان‌درمانی مکلف می‌کند، معنایش این است که از نظر مقنن، فردی که یک حیوان را عمدا آزار می‌دهد و از این کار خود یا لذت می‌برد یا عصبانیتش فروکش می‌کند، احتمال دارد از لحاظ روانی دچار اختلال بوده و به مراقبت نیاز داشته باشد؛ البته در این میان ضبط حیوان آزاردیده به‌نفع دولت شاید در برخی از مصادیق آن مضحک باشد و به نظر می‌رسد به‌جای آن می‌توان از انتقال حیوان مورد آزار به مراکز استاندارد نگهداری و مراقبت استفاده کرد. نکته آخر درباره این پیش‌نویس این است که برای بار اول ارتکاب جرم حیوان‌آزاری، مجازات حبس پیش‌بینی نشده و این مجازات در حد حبس در حد 6 تا 8ماه صرفا در صورت تکرار جرم قابل‌اعمال است.
ظاهرا شما از نخستین قضاتی هستید که تقریبا چهار سال پیش یک حکم با مجازات اصلاحی در زمینه محیط زیست صادر کردید که بسیار با استقبال مواجه شد و بعد از آن شاهد افزایش صدور چنین احکامی بودیم. درمورد این حکم توضیح می‌دهید؟
در سال 92 من در حوزه‌ای قضاوت می‌کردم که دریاچه خشکیده پریشان (بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین ایران؛ البته در زمان حیات!) در آن حوزه واقع بود. جوانی 18ساله به‌وسیله تورانداختن 38 قطعه پرنده خوش‌رنگ و زیبای دراج را شکار کرده بود. وقتی این جوان را در دادگاه دیدم، از یک طرف پشیمانی در چهره‌اش موج می‌زد و از طرف دیگر، احساس کردم نتوانسته است زیبایی، بی‌پناهی و نیازمند حمایت‌بودن پرندگان را درک کند؛ بنابراین تصمیم گرفتم به‌جای تعیین مجازات، با تعویق صدور حکم، او را مکلف کنم؛ اولا، از این به بعد به‌عنوان محیط‌بان افتخاری با اداره محیط زیست شهرستان همکاری کند و ثانیا، تحقیقی مختصر درباره پرندگان دریاچه همراه با عکس آنها تهیه و درباره هر پرنده، نام، عمر تقریبی و مبدأ و مقصد مهاجرت آنها را ذکر کند تا با این کار علاوه بر شناخت پرندگان، به آنها علاقه‌مند (البته علاقه به حمایت نه خوردن گوشت آنها!) شود و درک کند پرنده‌ای که هزاران کیلومتر را با مشقت فراوان پرواز می‌کند تا به این دریاچه برسد، مستحق کشته‌شدن نیست.
گردآوری حقوق نیوز
حسین صادقی
دیدگاه